Z powodu wirusa Covid-19 nastał dla nas wszystkich ciężki okres. W psychice każdego człowieka ta zmiana spowodowała duże obciążenie na płaszczyźnie fizycznej, emocjonalnej, ale przede wszystkim w obszarze naszej psychiki.

Na początku wystąpił u nas silny lęk, który spowodowany był nagłym ograniczeniem jakie zostało nam narzucone, okresową izolacja i koniecznością pozostania w domu.

Nie wszyscy z nas mogli zamknąć się zupełnie odizolować, dla niektórych był to okres zmiany w obszarze sfery zawodowej, nawet zwiększenie ilości godzin pracy, zmaganie się z wieloma nowymi trudnościami w codziennych obowiązkach służbowych.

Dotyczy to całego personelu medycznego – lekarzy, pielęgniarek, położnych, którzy dzielnie zaczęli wspomagać chorych pacjentów zakażonych Covid 19.

Co mogła poczuć pielęgniarka, która w pierwszej fazie epidemii musiała iść do pracy? W takiej sytuacji na pewno pojawił się wewnętrzny dysonans poznawczy – czyli stan nieprzyjemnego napięcia psychicznego. Z jednaj strony była informacja płynąca, że jestem potrzebna, to jest to mój zawód, pomoc i służenie drugiemu człowiekowi. Z drugiej strony, silny stres, lęk i obawa o zdrowie własne i swojej rodziny. Zaczęło się nasuwać pytanie w jaki sposób mogę się zabezpieczyć aby ochronić się przed panującym wirusem, abym była bezpieczna ja i moja rodzina?

Myślimy tutaj o zabezpieczeniu fizycznym, emocjonalnym, ale również o tym jak wzmocnić psychikę, abym mogła funkcjonować normalnie w sytuacji epidemii.

W głowie zaczęły pojawiać się myśli, które powodowały nieprzyjemne emocje jak strach, lęk. Oprócz zabezpieczenia fizycznego zaczęło się nasuwać pytanie – jak zadbać o swoją psychikę? Pielęgniarki i lekarze każdego dnia walczą z narażeniem życia o zdrowie innych.

W tzw. zawodach pomocowych, wymagających bezpośredniego kontaktu z innymi osobami, gdzie istotny jest czynnik ludzki – poziom stresu zawsze jest bardzo wysoki. Osoby niosące zawodowo pomoc medyczną posiadają nieocenione doświadczenie, jak żyć i jak pracować w sytuacji stresu. Ważne jest zatem, aby osoby te nieustannie korzystały z własnych indywidualnych doświadczeń, które dotychczas zgromadziły.

Trudności jakie doświadczaliście na początku, z powodu braku całkowitego wyposażenia spowodowały, że lęk nasilał się i obawy wzrastały. Jak mam zadbać o siebie i moich najbliższych?. Zaczęło pojawić się poczucie winy, że mogę po dyżurze przynieść tego wirusa do domu i zarazić całą swoją rodzinę.

Przede wszystkim należy Wam się ogromny szacunek, duża wdzięczność oraz serdeczne podziękowanie za pracę, poświęcenie i zaangażowanie w czasie pandemii.

W artykule tym chciałabym podzielić się cennymi wskazówkami, które pomogą w lepszym funkcjonowaniu, przede wszystkim psychicznym, emocjonalnym, ale i fizycznym. Pragnę nawiązać do podejścia holistycznego do zdrowia, które oznacza spojrzenie na człowieka całościowo, biorąc pod uwagę całokształt stanu zdrowia fizycznego, jak i kondycję oraz samopoczucie psychiczne. Na początek pragnę przybliżyć definicję stresu – ,,to zespół reakcji organizmu na zdarzenia bodźców, które zakłócają stan jego równowagi i wystawiają na próbę lub przekraczają jego zdolność radzenia sobie”. Do zdarzeń bodźcowych można zaliczyć szeroki zakres warunków zewnętrznych i wewnętrznych, które nazywają się Stresorami”. Tym stresorem – bodźcem zewnętrznym jest właśnie w chwili obecnej sytuacja epidemii, która zmusiła nas do adaptacji w nowej, innej niż do tej pory sytuacji. W zawodzie pielęgniarki stres występował od zawsze, ale w obecnej sytuacji poziom stresu jest zdecydowanie wyższy. Wcześniej nigdy nie pracowaliście w czasie tak silnego zagrożenia, jakim jest epidemia. Często poziom stresu zmienia się na przewlekły, wtedy pojawia się lęk – nieprzyjemny stan emocjonalny, który charakteryzuje się tym, że w naszej świadomości pojawiają się myśli np. brak sensu, poczucie, że świat, w którym żyjemy, jest niebezpieczny.

Dlatego zachęcam do zapoznania się z kilkoma wskazówkami, jak radzić sobie z trudnymi emocjami podczas pracy w czasie pandemii.

1. Zadbanie o siebie

Najważniejsze jest, aby najpierw zadbać o własną równowagę emocjonalną i psychiczną w tak trudnej sytuacji. Kiedy my będziemy czuć się lepiej to wtedy będzie bezpieczna też nasza rodzina. Tak samo jest w czasie lotu samolotem. W sytuacji awaryjnej pierwsza myśl jaka nam się nasuwa to nie chronić siebie, maskę tlenową założyć swojemu dziecku. Każda matka automatycznie tak by zrobiła. Jednak to jest błędne myślenie, bo kiedy pomożemy sobie i same się zabezpieczymy jesteśmy w stanie pomóc wtedy również dziecku.

2. Stosowanie się do procedur medycznych podczas kontaktu z pacjentem.

Procedury zawsze obowiązywały w pracy, dzięki temu czuliście się bezpiecznie. Procedury nie cieszą się raczej sympatia pracowników. Niewiele z nas lubi je czytać. Jednak dzisiaj stosowanie się do wytycznych jest bardzo ważne. Zapoznanie się z nowymi procedurami i działanie zgodnie z nimi sprawi, że będziecie spokojniejsi.

3. Automatyzacja działań

Od zawsze w pracy pewne rzeczy wykonywaliście automatycznie. Wykonywanie czynności automatycznie, bez udziału świadomego myślenia lub refleksji pomaga w obniżeniu silnego natężenia lęku. W czasie silnego stresu obniża się nasza koncentracja uwagi. Kiedy automatycznie wykonujemy czynności, swoje myśli kierujemy i koncentrujemy się na zadaniu, przechodzimy od jednej do drugiej czynności, wtedy unikamy jakichkolwiek błędów w swojej pracy. Silny lęk często paraliżuje nasze ciało ale i umysł czego wynikiem jest brak logicznego myślenia. Ważne abyście sobie powiedzieli stop napływającym negatywnym myślom, ,,teraz jestem tu i teraz” , wykonuję daną czynność, zamykam i przechodzę dalej. Nie rozmyślam, że pacjent z którym mam styczność może być chory i jest dla mnie zagrożeniem

4. Rutyna

Rutyna pomaga w obniżeniu lęku. W tej nowej nietypowej sytuacji trzeba stworzyć nową rutynę dnia codziennego. Ustalić pewne zasady w funkcjonowaniu w tej nowej sytuacji. Mam na myśli również ustalenie szczegółowo zasad w rodzinie, aby cała rodzina była spokojniejsza. Ważne aby usiąść razem i na spokojnie porozmawiać i ustalić z domownikami wszystkie zadania, wtedy cały dom jest bezpieczny.

5. Odpoczynek w czasie pracy

Ciężko w tym zawodzie wygospodarować jest przerwę ze względu na natłok pracy. Jednak w celu prawidłowego funkcjonowania odpoczynek jest konieczny. Przerwa w czasie pracy spowoduje, że napięcie zostanie minimalnie obniżone. Ważne aby w tej chwili, czasami krótkiej wykorzystać ją tak jak lubicie, co sprawia Wam przyjemność. Ważną sprawa jest to, aby chociaż na chwile odciąć się myślami od pacjentów, trudności i zająć swój umysł czymś przyjemnym. Każdy z Was może ten czas wykorzystać tak jak lubi np. słuchanie spokojnej muzyki, usiąść na krześle w ciszy pooddychać spokojnie, jeżeli jest możliwość położyć się i rozluźnić ciało. Ważna sprawa jest, aby ten czas wolny spędzić według swoich potrzeb np. myśląc o przyjemnych rzeczach. Skoncentrować się na sobie, wyciszyć i pomyśleć pozytywnie.

6. Zdrowe odżywianie

Zadbanie o siebie poprzez zdrowe odżywianie, dzięki temu wzmocnimy organizm i obniżymy ryzyko zakażenia wirusem.

7. Ćwiczenia oddechowe

Z własnej praktyki z pacjentami wiem, że doskonałą metodą na obniżenie napięcia jest powolny wdech i wydech. Chciałabym podzielić się moją techniką, która mi pomaga i stosuję w swoim życiu w sytuacji jakiegokolwiek napięcia w ciele.

Ćwiczenie nr 1

Wyobraźcie sobie, że macie przed sobą duży kwadrat. Każdy kwadrat ma 4 boki. Po kolei przy każdym boku wykonajcie głęboki wdech zatrzymajcie na chwile oddech i wydech (ćwiczenie powtórzcie należy 3 razy przy każdym boku). Ćwiczenie to możecie wykonywać również w trakcie pracy, dyżuru, aby uspokoić swój poziom emocji.

Ćwiczenie nr 2

Technika medytacyjna, która się nazywa skanowanie ciała. Ćwiczenie to pochodzi z Mindfulness- praktyka uważności. Ćwiczenie to należy wykonywać najlepiej w pozycji leżącej, najlepiej wieczorem przed snem. Ćwiczenie to jest dostępne na youtube- skanowanie ciała. Z własnej praktyki polecam to ćwiczenie, bo dzięki niemu Wasze całe ciało będzie rozluźnione i pozbędziecie się napięcia.

8. Izolowanie się od nadmiaru bodźców informacyjnych

W celu zminimalizowania poziomu lęku ważne jest jakie informacje docierają do nas w ciągu dnia. Ciągłe słuchanie wiadomości o kolejnych przypadkach choroby, prowadzi do zwiększenia poziomu lęku. Pomaga wyłącznie słuchanie mediów, którym ufamy, mediów , które informuj a nie szukają sensacji. Jeżeli media społecznościowe potęgują nasz stres, staramy się ograniczać nasz dostęp. Dobra rada:,, Nie wszystko i nie za długo”.

9. Kontakt z przyrodą

Korzystajcie jak najwięcej z dobrodziejstw naszej natury. Kontakt z przyrodą uspokaja nasze myśli, obniża napięcie i uwalnia wszelkie stany emocjonalne. Każdy z Was może sam zdecydować jaka to ma być forma. Czy to spacer, jazda na rowerze, pielęgnowanie ogrodu, czy sadzenie kwiatów na swoim balkonie. Najważniejsze jest, aby mieć styczność z przyrodą.

10. Zadbanie o sprawność fizyczną

Jak już wcześniej wspominałam, żeby być zdrowym trzeba patrzeć na organizm całościowo holistycznie. Każdy indywidualnie może dobrać aktywność fizyczną: bieganie, ćwiczenia na siłowni, yoga. To co lubi najbardziej i sprawia przyjemność. Najważniejsze jest, aby ta aktywność była obecna w życiu.

11. Czas spędzony z rodziną i najbliższymi

Rodzina napełnia nas radością, wspólne rozmowy, spędzanie razem czasu powoduje, że oddzielamy się od pracy zawodowej, trudności, emocji, wchodzimy w inne role. Dlatego tak jest ważne, aby dom był takim ,, parasolem ochronnym” w którym czujemy się bezpiecznie. Kontakt z najbliższymi kojarzył nam się ze spokojem i odpoczynkiem.

Mam nadzieje, że kilka tych porad do zastosowania w praktyce okaże się  pomocnych.

Artykuł przygotowano m.in. na podstawie:

• https://nipip.pl/sos-pomoc-psychologiczna-dla-pielegniarek-i-poloznych-w-czasie-pandemii/
• https://nipip.pl/wsparcie-psychologiczne-w-czasie-pandemii-koronawirusa-2/
• własne praktyki i doświadczenia.